Bağlamaya Hangi Bağlamayla Başlamalıyız ?

Bağama hakkında merak ettiğiniz bir kaç soruyu cevaplıyorum ve sizlere sunuyorum arkadaşlar. Herkesin okuması gereken bir soru cevap.

Soru : Bağlamaya yeni başlayacağım ama Kısa Sap ile mi yoksa Uzun Sap ile mi başlamalıyım ?

Cevap : Kesinlikle herkes den bu konu hakkında değişik fikirler duyabilirsiniz. Ama çoğunluk neyi önerir diye soruyorsanız elbette ki Uzun Sap. Bende bu görüşü savunuyorum açıkçası. Başlangıçta tüm parmakla başlamak insanı yavaşlatır. En kolay türküde bile parmaklarınız birbirine girer kısa sap bağlama çalanların. Bunu kısa sapa çalan birine sorsanız o uzun sapı zor görür ama ben hem ikisini de çaldığım için Uzun sap diyorum.

Soru : Bağlama Türk kültürü müdür? Ve ilk olarak hangi bağlama çeşidi vardı?

Cevap : Bağlama Orta Asya’dan beri Türk kültürünün en önemli çalgısı olmuştur. Hatta çoğu savaş hikayelerimizde eğlencelerde veya ağıtlarda bağlama çalındığını duyarız. Hatta hepimizin bildiği çaldıran savaşında Türk’ün Türk’ü müslümanın müslümanı öldürdüğü savaştan önceki gece bir Türk askerinin çalıp söylediği türküyü İskender Pala Şah-Sultan kitabında şöyle anlatmış ve türkünün sözlerini yazmıştır. Yıl 23 AĞUSTOS 1514

”Karanlık içinden yalnızca bir ses herkesin ruhuna aynı şekilde akseden ve her yanağa bir damla sıcak gözyaşı düşüren bir tek ses, her şeye hakim olmuştu. Duyduğum bu ses herkesin duyduğu bu hazin ses tepelerden gelip ovaya yayılıyordu. Ses Osmanlı ordusundan geliyordu fakat Kızılbaş ordusundan yankılanıp anlamı bir kat daha ağırlaşarak geri dönüyordu. Söyleyen bir yeniçeri idi ama bütün askerlerin ruhunu yakıyordu. Sesine yarın aynı türküyü bir daha okuyamayacakmışçasına bir hüzün ve keder katmış, bağlamasının tellerine son bir dokunuşun ihtişamını sindirmiş yürekleri parçalıyordu. O türkünün sözleri şöyleydi : 

”Bu dünyanın ötesini                                                                                                                                                                Gördüm diyen yalan söyler                                                                                                                                                         Baştan uca sefasını                                                                                                                                                                    Sürdüm diyen yalan söyler

 Yarın aşk ile meydane                                                                                                                                                                        Başlar düşer dane dane                                                                                                                                                                  Kardeş kardeşi merdane                                                                                                                                                                Vurdum diyen yalan söyler”

Ve ilk uzun sap bağlama mı kısa sap bağlama mı vardı diye sorarsak tabi ki baştan beri Uzun Sap bağlama vardı 🙂 Kısa sap şaşıracaksınız ama 1950 yılından sonra sanatçıların çıkardığı çalıp söylemek rahat olsun diye el fazla hareket edilmeden bağlama çalabilsin diye oluşturulmuş bir bağlama çeşididir ve yaşı daha gençtir.

Soru : Kısa Sap çalıyorsam Uzun Sapta çalmak zorunda mıyım veya Uzun sap çalıyorsam Kısa sapta çalmak zorunda mıyım?

Cevap : Çoğu kişi ikisininde çalınması gerekiyor diyor ama zaten kendini belirli bir seviyeye getirmiş kişi iki bağlamayı da çalar. Acemi arkadaş kendini yeter ki bir bağlamada da olsa kendini geliştirsin gerisi zamana ve çalışmaya kalmış. Ama farkını soruyorsanız hiç bir farkı yoktur çünkü nota sistemini istediğimiz gibi değiştirdiğimiz için Kısa Sap çalan bir arkadaşın uzun sap bağlama çalması çok kolaydır. Tam tersine de Uzun sap bağlama çalan bir arkadaşımızın kısa sap çalması zordur. Şöyle örnek vereyim kısa sapta FA notasından SOL notasına geçer gibi uzun sap bağlamada istediği notaya o şekilde gidebilir. İlk zamanda notaları uzun sap bağlamasına yapıştırması yeterli olacaktır. Ama kesin olarak diyorum ki Her iki bağlamayı da çalmak gerekmez. Öyle olsaydı Ney çalan biri yan flüt, Flüt ve hatta saksafon çalmasını bile isteyebilirsiniz 🙂 çünkü bağlamanın sadece 2 türü yoktur cura, çöğür gibi çok farklı türleri vardır bunları göz önünde bulundurmak gerekir.